احادیث گوهربار

پیامبر (ص)
141
فى المناقب لابن شهر آشوب :
کانَ النَّبِىُّ صلىاللهعلیهوآله قَبْلَ الْمَبْعَثِ مَوْصوفا بِعِشْرینَ خَصْلَةً مِنْ خِصالِ الأَنْبیاءِ، لَوِانْفَرَدَ أَحَدٌ بِأَحَدِها لَدَلَّ عَلى جَلالِهِ، فَکَیْفَ مَنِ اجْتَمَعَتْ فیهِ؟! کانَ نَبیّا أَمینا، صادِقا، حاذِقا، أَصیلاً، نَبیلاً، مَکینا، فَصیحا، نَصیحا، عاقِلاً، فاضِلاً، عابِدا، زاهِدا، سَخیّا، کَمیّا، قانِعا، مُتَواضِعا، حَلیما، رَحیما، غَیورا، صَبورا، مُوافِقا، مُرافِقا، لَمْ یُخالِطْ مُنَجِّما وَلا کاهِنا وَلاعَیّافا؛
پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآله پیش از آن که مبعوث شود، بیست خصلت از خصلتهاى پیامبران را دارا بود که اگر فردى یکى از آنها را داشته باشد، دلیل بر عظمت اوست چه رسد به کسى که همه آنها را دارا باشد، آن حضرت پیامبرى امین، راستگو، ماهر، اصیل، شریف، والامقام، سخنور، خیرخواه، خردمند، بافضیلت، عابد، زاهد، سخاوتمند، دلیر و جنگاور، قانع، فروتن، بردبار، مهربان، غیرتمند، صبور، سازگار و نرمخو بود، با هیچ منجّم (قائل به تأثیر ستارگان)، غیبگو و پیشگویى همنشین نبود.
142
امام على علیهالسلام :
فى صِفَةِ النَّبىِّ صلىاللهعلیهوآله طَبیبٌ دَوّارٌ بِطِبِّهِ قَدْ أَحْکَمَ مَراهِمَهُ وَأَحْمى (أمْضى) مَواسِمَهُ یَضَعُ ذلِکَ حَیْثُ الْحاجَةُ إِلَیْهِ مِنْ قُلوبٍ عُمْىٍ وَآذانٍ صُمٍّ وَأَلْسِنَةٍ بُکْمٍ، مُتَتَبِّعٌ بِدَوائِهِ مَواضِعَ الْغَفْلَةِ وَمَواطِنَ الْحَیْرَةِ... ؛
در توصیف پیامبر صلىاللهعلیهوآله مىفرماید: پزشکى است که با دانش خود، همواره میان مردم مىگردند، مرهمهایش را بهخوبى فراهم و ابزار کارش را آماده کرده و آنها را هر جا که لازم باشد، از دلهاى کور و گوشهاى کر و زبانهاى گنگ به کار مىبرد. غفلت گاهها و جایگاههاى حیرت را جستجو و با داروى خود آنها را درمان مىکند.
143
کعب الاحبار :
إِنّا نَجِدُ فِى التَّوراةِ: مُحَمَّدٌ النَّبىُّ الْمُخْتارُ لافَظٌّ وَلاغَلیظٌ وَلا صَخّابٌ فِى الأَْسْواقِ وَلایَجْزى السَّیِّئَةَ السَّیِّئَةَ وَلکِنْ یَعْفو وَیَغْفِرُ؛
ما در تورات چنین مىخوانیم: محمّد پیامبر برگزیده، نه تندخوست و نه خشن و نه اهل جارو جنجال. در کوچه و بازار، بدى را با بدى جواب نمىدهد، بلکه مىبخشد و گذشت مىکند.
144
امام حسین علیهالسلام :
کانَ صلىاللهعلیهوآله ... یُعْطى کُلَّ جُلَسائِهِ نَصیبَهُ وَلا یَحْسَبُ أَحَدٌ مِنْ جُلَسائِهِ أَنَّ أَحَدا أَکْرَمُ عَلَیْهِ مِنْهُ؛
پیامبر صلىاللهعلیهوآله بهره هر یک از همنشینان خود را عطا مىفرمودند و چنان معاشرت مىنمودند که کسى گمان نمىکرد شخص دیگرى نزد پیامبر از او گرامىتر باشد.
145
امام على علیهالسلام :
وَهُوَ خاتَمُ النَّبیّینَ، أَجْوَدُ النّاسِ کَفّا وَاَرْحَبُ النّاسِ صَدْرا وَأَصْدَقُ النّاسِ لَهْجَةً وَأَوْفَى النّاسِ ذِمَّةً وَأَلْیَنُهُمْ عَریکَةً وَأَکْرَمُهُمْ عِشْرَةً مَنْ رَآهُ بَدیهَةً هابَهُ وَمَنْ خالَطَهُ مَعْرِفَةً أَحَبَّهُ یَقولُ ناعِتُهُ: لَمْ اَرَقَبْلَهُ وَلا بَعْدَهُ مِثْلَهُ؛
او خاتم پیامبران است. بخشندهترین مردم بود، سعه صدرش از همه بیشتر (پرحوصلهترین مردم) و راستگوترین و پایبندترین آنان به عهد و پیمان. از همه نرمخوتر بود و رفتارش بزرگوارانهتر. هر کس بدون سابقه قبلى او را مىدید، هیبتش او را مىگرفت و هر کس با او معاشرت مىنمود و او را مىشناخت دوستدارش مىشد و هر کس مىخواست او را وصف کند، مىگفت: نظیر او را در گذشته و حال ندیدهام.
146
عایشه :
عائِشَةُ کانَ صلىاللهعلیهوآله أَلْیَنَ النّاسِ وَأَکْرَمَ النّاسِ وَکانَ رَجُلاً مِنْ رِجالِکُمْ إِلاّ أَنَّهُ کانَ ضَحّاکا بَسّاما؛
عایشه: رسول خدا صلىاللهعلیهوآله نرمخوترین و بزرگوارترین مردم بود. او هم مردى چون مردان شما بود، با این تفاوت که همواره خنده و تبسّم بر لب داشت.
147
فى المناقب لابن شهر آشوب :
کانَ النَّبىُّ صلىاللهعلیهوآله لایَقومُ وَلا یَجْلِسُ إِلاّ عَلى ذِکْرِ اللّهِ؛
در مناقب ابن شهر آشوب آمده است: پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآله بر نمىخاست و نمىنشست مگر با ذکر خدا.
148
داود بن الحصین :
فى صِفَةِ النَّبِىِّ صلىاللهعلیهوآله ـ : کانَ رَجُلاً أَفْضَلَ قَوْمِهِ مُروءَةً وَأَحْسَنَهُمْ خُلْقا وَأَکْرَمَهُمْ مُخالَطَةً وَأَحْسَنَهُمْ جِوارا وَأَعْظَمَهُمْ حِلْما وَأَمانَةً وَأَصْدَقَهُمْ حَدیثا وَأَبْعَدَهُمْ مِنَ الْفُحْشِ وَالأَْذى وَمارُئِىَ مُلاحیا وَلامُماریا أَحَدا حَتّى سَمّاهُ قَوْمُهُ الأَْمینَ لِما جَمَعَ اللّهُ لَهُ مِنَ الاُْمورِ الصّالِحَةِ فیهِ، فَلَقَدْ کانَ الْغالِبُ عَلَیْهِ بِمَکَّةَ الأَْمینَ؛
داود بن حصین ـ در اوصاف پیامبر صلىاللهعلیهوآله ـ : او مردى بود که از همه قوم خود جوانمردتر، خوش اخلاقتر، خوش برخوردتر، همسایه دارتر، بردبارتر، امانتدارتر، راستگوتر، و از بدزبانى و آزاررسانى به دورتر بود. هرگز دیده نشد که با کسى کشمکش و مجادله کند. خداوند اخلاقوصفاتپسندیدهرادرآنحضرتجمعکردهبودتاجایىکهقومش او را امین نامیدند و در مکه غالبا با لقب امین از ایشان یاد مىشد.
149
عایشه :
ما کانَ خُلْقٌ أَبْغَضَ إِلى رَسولِ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله مِنَ الْکَذِبِ وَمَا اطَّلَعَ مِنْهُ عَلى شَىْءٍ عِنْدَ أَحَدٍ مِنْ أَصْحابِهِ فَیَبْخَلُ لَهُ مِنْ نَفْسِهِ حَتّى یَعْلَمَ أَنْ أَحْدَثَ تَوْبَةً؛
هیچ خصلتى نزد رسول خدا صلىاللهعلیهوآله منفورتر از دروغ نبود و هرگاه مطلع مىشدند یکى از اصحابشان دروغى گفته است، به او بىاعتنایى مىکردند تا آنکه مىفهمیدند توبه کرده است.
150
فى المناقب لابن شهر آشوب:
کانَ النَّبىُّ صلىاللهعلیهوآله ... یُجالِسُ الْفُقَراءَ وَیُواکِلُ الْمَساکینَ؛
در مناقب ابن شهر آشوب آمده است: پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآله با تهیدستان مىنشستند و با مستمندان غذا مىخوردند.

1. المناقب لابن شهرآشوب 1/107	2. نهج البلاغه خطبه108	3.الطبقات الکبرى 1/360	4. بحارالأنوار 16/152/4	5. بحارالأنوار 16/190/27
6.الطبقات الکبرى 1/365	7.المناقبلابنشهرآشوب 1/127	8. الطبقات الکبرى 1/121	9..الطبقات الکبرى 1/378	10. المناقبلابنشهرآشوب 1/127

ائمه (ع)

ائمه (ع)
151
رسول اکرم صلىاللهعلیهوآله :
إنّى تارِکٌ فیکُمُ الثَّقَلَیْنِ کِتابَ اللّهِ وَعِتْرَتى أَهْلَ بَیْتى ما إنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِما لَنْ تَضِلُّوا؛
من دو چیز ارزشمند در میان شما مىگذارم؛ کتاب خدا، و عترت و اهل بیتم، اگر به آنها چنگ بزنید هرگز گمراه نمىشوید.
152
رسول اکرم صلىاللهعلیهوآله :
إنَّما مَثَلُ أهْلِ بَیْتى فیکُمْ کَمَثَلِ سَفینَةِ نُوحٍ علیهالسلام مَنْ دَخَلَها نَجا وَمَنْ تَخَلَّفَ عَنْها غَرِقَ؛
مثل اهل بیت من مانند کشتى نوح است که هر کس داخل آن شد، نجات یافت و هر کس رهایش کرد، غرق گردید.
153
امام رضا علیهالسلام :
اَلنّاسُ لَوْ عَلِمُوا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعُونا؛
مردم اگر از زیبایىهاى سخنان ما آگاه مىشدند، از ما پیروى مىکردند.
154
امام باقر علیهالسلام :
مَن أَصْبَحَ یَجِدُ بَرْدَ حُبِّنا عَلى قَلْبِهِ فَلْیَحْمَدِ اللّهَ عَلى بادِئِ النِّعَمِ قیلَ وَما بادِئُ النِّعَمِ؟ قالَ: طیبُ الْمَوْلِدِ؛
هر کس صبح کند و خنکاى محبّت ما را در قلب خود بیابد، باید خدا را براى نخستین نعمت سپاس گوید، گفته شد نخستین نعمت چیست؟ فرمودند: حلالزادگى.
155
امام صادق علیهالسلام :
إنّا نَأمُرُ صِبْیانَنا بِتَسْبیحِ فاطِمَةَ عَلَیْهَا السَّلامُ کَما نَأمُرُهُمْ بِالصَّلاةِ فَالْزَمْهُ فَإنَّهُ لَمْ یَلْزَمْهُ عَبْدٌ فَشَقِىَ؛
ما همان گونه که فرزندان خود را به نماز وامىداریم به تسبیح فاطمه علیهاالسلام وادار مىسازیم پس به آن پایبند باش که هر کس به آن پایبند شود، بدبخت نخواهد شد.
156
امام حسین علیهالسلام :
مَنْزارَنىبَعْدَمَوْتىزُرْتُهُیَوْمَالْقیامَةِوَلَوْلَمْیَکُنْإلاّفِىالنّارِلأََخْرَجْتُهُ؛ داشته باشد.
157
رسول اکرم صلىاللهعلیهوآله :
اَلْمَهْدىُّ مِنْ وُلْدى تَکُونُ لَهُ غَیْبَةٌ إذا ظَهَرَ یَمْلأَُ الأَْرْضَ قِسْطا وَعَدلاً کَما مُلِئَتْ جَوْرا وَظُلْما؛
مهدى فرزند من است او غیبت خواهد داشت و زمانى که ظهور مىکند زمین را پس از یک دوران ظلم و ستم، سراسر عدل و داد خواهد نمود.
158
رسول اکرم صلىاللهعلیهوآله :
إنَّ اللّهَ خَلَقَنى وَخَلَقَ عَلیّا وَفاطِمَةَ وَالْحَسَنَ وَالْحُسَیْنَ وَالأَْئمَّةَ مِنْ نُورٍ واحِدٍ؛
خداوند، من و على و فاطمه و حسن و حسین و امامان را از یک نور آفریده است.
159
رسول اکرم صلىاللهعلیهوآله :
سَتُدْفَنُ بَضْعَةٌ مِنّى بِخُراسانَ ما زارَها مَکْرُوبٌ إلاّ نَفَّسَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ کَرْبَهُ وَلا مُذْنِبٌ إلاّ غَفَرَ اللّهُ لَهُ ذُنُوبَهُ؛
دیرى نخواهد گذشت که پارهاى از تن من در سرزمین خراسان به خاک سپرده خواهد شد هر آدم گرفتار و یا گناهکارى که او را زیارت کند خداوند متعال گرفتارى او را برطرف و گناهان او را خواهد بخشید.

1. غایة المرام 1/115	2.امالى طوسى 349/721	3. بحارالأنوار 2/30/13	4. امالى صدوق 1/562/755	5. کافى 3/343/13
6. المنتخب للطریحى ص70	7. کافى 2/78/10	8. منتخب الاثر 1/249/8	9. جامع الأخبار ص46	10. من لایحضره الفقیه 2/583/3187

خداشناسی

خداشناسی

101
امام على علیهالسلام :
ما یَسُرُّنى لَوْمِتُّ طِفْلاً وَاُدْخِلْتُ الْجَنَّةَ وَلَمْ أَکْبَرْ فَأَعْرِفَ رَبّى عَزَّوَجَلَّ؛
دوست ندارم که در کودکى از دنیا مىرفتم و وارد بهشت مىشدم و بزرگ نمىشدم تا پروردگارم، عزّوجلّ، را بشناسم.
102
رسول اکرم صلىاللهعلیهوآله :
أَفْضَلُ الأَْعْمالِ الْعِلْمُ بِاللّهِ إِنَّ الْعِلْمَ یَنْفَعُکَ مَعَهُ قَلیلُ الْعَمَلِ وَکَثیرُهُ وَإِنَّ الْجَهْلَ لایَنْفَعُکَ مَعَهُ قَلیلُ الْعَمَلِ وَلا کَثیرُهُ؛
بهترین اعمال، خداشناسى است، زیرا با وجود علم و معرفت، عمل، کم یا زیاد تو را سود مىبخشد اما با وجود نادانى (نسبت به خدا) عمل، نه اندکش تو را سود مىبخشد نه بسیارش.
103
امام على علیهالسلام :
وَلَوْ ضَرَبْتَ فى مَذاهِبِ فِکْرِکَ لِتَبْلُغَ غایاتِهِ ما دَلَّتْکَ الدَّلالَةُ إِلاّ عَلى أَنَّ فاطِرَ النَّمْلَةِ هُوَ فاطِرُ النَّخْلَةِ لِدَقیقِ تَفْصیلِ کُلِّ شَىْءٍ وَغامِضِ اخْتِلافِ کُلِّ حَىٍّ وَمَا الْجَلیلُ وَاللَّطیفُ وَالثَّقیلُ وَالْخَفیفُ وَالْقَوىُّ وَالضَّعیفُ فى خَلْقِهِ إِلاّ سَواءً؛
اگر راههاى اندیشهات را در نوردى تا به پایانههاى آن رسى، هیچ دلیلى تو را جز به این رهنمون نشود که آفریننده مورچه همان آفریننده درخت خرما است و این به سبب دقت و ظرافتى است که جداسازى هر چیزى از چیز دیگر و پیچیدگى و تنوعى است که در هر موجود زندهاى به کار رفته است موجودات بزرگ و کوچک، سنگین و سبک و نیرومند و ناتوان، همگى در آفرینش براى خداوند یکسانند.
104
امام رضا علیهالسلام :
إِنَّما قُلْتُ اللَّطیفُ، لِلْخَلْقِ اللَّطیفِ وَلِعِلْمِهِ بِالشَّىْءِ اللَّطیفِ أَلاتَرى إِلى أَثَرِ صُنْعِهِ فِى النَّباتِ اللَّطیفِ وَغَیْرِ اللَّطیفِ وَفِى الْخَلْقِ اللَّطیفِ مِنَ أَجْسامِ الْحَیْوانِ مِنَ الْجِرْجِسِ وَالْبَعوضِ وَما هُوَ أَصْغَرُ مِنْهُما مِمّا لایَکادُ تَسْتَبینُهُ الْعُیونُ بَلْ لایَکادُ یُسْتَبانُ لِصِغَرِهِ الذَّکَرُ مِنَ الاُْنْثى وَالْمَوْلودُ مِنَ الْقَدیمِ فَلَمّا رَأَیْنا صِغَرَ ذلِکَ فى لُطْفِهِ ... عَلِمْنا أَنَّ خالِقَ هذَا الْخَلْقِ لَطیفٌ؛
گفتم لطیف است، چون هم موجودات لطیف آفریده و هم به چیزهاى ظریف و ریز آگاهى دارد. آیا نشانه آفرینش او را در گیاهان ظریف و غیر ظریف و در پیکرهاى ظریف و ریز جاندارانى چون کک و پشه و کوچکتر از اینها را نمىبینى که تقریبا به چشم دیده نمىشوند و از بس ریزند نر و ماده آنها و نوزاد و کهن زادشان ازیکدیگرتشخیصدادهنمىشوند.پسچونریزىوظرافتاینچیزها را دیدیم... پى بردیم که آفریننده این موجودات نیز لطیف است.
105
رسول اکرم صلىاللهعلیهوآله :
إِنَّ اللّهَ خَلَقَ یَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَالأَْرْضَ مِائَةَ رَحْمَةٍ کُلُّ رَحْمَةٍ طِباقُ ما بَیْنَ السَّماءِ وَالأَْرْضَ فَجَعَلَ مِنْها فِى الأَْرْضِ رَحْمَةًفَبِها تَعْطِفُ الْوالِدَةُ عَلى وُلْدِها وَالْوَحْشُ وَالطَّیْرُ بَعْضُها عَلى بَعْضٍ وَأَخَّرَ تِسْعا وَتِسْعینَ فَإِذا کانَ یَوْمُ الْقیامَةِ أَکْمَلَها بِهذِهِ الرَّحْمَةِ؛
خداوند روزى که آسمانها و زمین را آفرید، صد رحمت بیافرید که هر یک از آنها میان زمین و آسمان را پر مىکند و یکى را در زمین قرار داد که بوسیله آن مادر به فرزند محبت مىکند و حیوانات وحشى و پرندگان به یکدیگر مأنوسند و نودونه رحمت را نگه داشته و همین که روز قیامت شود این یک رحمت را نیز بر آن مىافزاید.
106
امام صادق علیهالسلام :
وَقَدْ سَأَلَهُ ابْنُ أَبِى الْعَوْجاءِ: وَلِمَ احْتَجَبَ عَنْهُمْ وَأَرْسَلَ إِلَیْهِمُ الرُّسُلَ؟ وَیْلَکَ وَکَیْفَ احْتَجَبَ عَنْکَ مَنْ أَراکَ قُدْرَتَهُ فى نَفْسِکَ؟ نَشَأَکَ وَلَمْ تَکُنْ وَکَبَّرَکَ بَعْدَ صِغَرِکَ وَقَوّاکَ بَعَدَ صَعْفِکَ... وَما زالَ یَعُدُّ عَلَىَّ قُدْرَتَهُ الَّتى هِىَ فى نَفْسِىَ الَّتى لااَدْفَعُها حَتّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَیَظْهَرُ فیما بَیْنى وَ بَیْنَهُ؛
در پاسخ ابن ابى العوجاء که پرسید: چرا خداوند خود را از مردم در پرده داشت و آن گاه پیامبران را سویشان فرستاد؟ فرمودند: واى بر تو کسى که قدرتش را در وجود تو نشانت داده چگونه خود را از تو پوشیده داشته است؟ تو را که نبودى پدید آورد، کوچک بودى بزرگت کرد، ناتوان بودى توانایت گردانید... حضرت پیوسته مظاهر قدرت خدا را که در وجود من است و نمىتوانم منکرشان شوم برایم برشمرد تا جایى که خیال کردم بزودى خداوند میان من و او ظاهر خواهد شد.
107
امام على علیهالسلام :
وَلایَعْزُبُ عَنْهُ عَدَدُ قَطْرِ الْماءِ وَلانُجومُ السَّماءِ وَلاسَوا فِى الرّیحِ فِى الْهَواءِ وَلا دَبیبُ النَّمْلِ عَلَى الصَّفا وَلا مَقیلُ الذَّرِّ فِى اللَّیْلَةِ الظَّلْماءِ یَعْلَمُ مَساقِطَ الأَْوراقِ وَ خَفِىِّ طَرَفِ الأَْحْداقِ؛
شمار قطرههاى آبها و ستارگان آسمان و ذرات گردوغبار پراکنده در هوا وحرکت مورچهبرسنگ بزرگ و خوابگاه مورچگان در شب تاریک بر او پوشیده نیست و محل ریزش برگها و بر هم خوردن پلکها را مىداند.
108
امام على علیهالسلام :
... عالِمُ السِّرِّ مِنْ ضَمائِرِ الْمُضْمِرینَ وَنَجْوَى الْمُتَخافِتینَ وَخَواطِرِ رَجْمِ الظُّنونِ وَعَقْدِ عَزیماتِ الْیَقینِ... ؛
خدا داناست به هر رازى که مردم در دل نهان داشتهاند، و به نجواى آهسته رازگویان و به هر گمان که در خاطرى نهفته است و به هر تصمیمى که از روىِ یقین گرفته شود.
109
امام على علیهالسلام :
أَعْلَمُ النّاسِ بِاللّهِ أَکْثَرُهُمْ لَهُ مَسأَلَةً؛
خداشناسترین مردم پر درخواستترین آنها از خداست.
110
امام على علیهالسلام :
یَنْبَغى لِمَنْ عَرَفَ اللّهَ سُبْحانَهُ أَنْ لا یَخْلُوَ قَلْبُهُ مِنْ رَجائِهِ وَخَوْفِهِ؛
کسى که خداى سبحان را مىشناسد، شایسته است دلش از بیم و امید به او خالى نباشد.

1. کنزالعمال 13/151/36472	2. کنزالعمال 10/143/28731	3. نهج البلاغه خطبه 184	4. التوحید ص63	5. نهج الفصاحه ح 781
6. التوحید ص 127	7. نهج البلاغه خطبه178	8. نهج البلاغه خطبه 91	9. غررالحکم 2/451/3260	10. غررالحکم 6/441/10926